CZYM SIĘ KIEROWAĆ PRZY WYBORZE TEKSTU NA NAGROBEK
Zastanawiając się, jakimi słowami uwiecznić pamięć o osobie zmarłej, której chcemy ufundować nagrobek, pamiętajmy, że:
- mamy prawo do dużej swobody środków wyrazu (dobieramy je na ogół z myślą o szczególnych, godnych upamiętnienia cechach osoby zmarłej)
- możemy korzystać z wielu konwencjonalnych zapisów, włączając przygotowywany nagrobek w tzw. tradycję funeralną
- objętość tekstu na nagrobku może być ograniczona rozmiarem płyty nagrobnej.
[…] kultura funeralna przyznaje fundatorowi nagrobka prawo do własnej ekspresji językowej, do indywidualnego sposobu upamiętnienia osoby zmarłej, z zachowaniem pewnych ogólnych zasad tworzenia inskrypcji.
Internetowa Poradnia Językowa UJD
Jeżeli chcemy zadbać o poprawność językową tekstu umieszczanego na nagrobku, możemy skorzystać z poniższych wskazówek:
Skrót wyrażenia „świętej pamięci”
Podstawową formą skrótu jest zapis z kropką (tylko) na końcu: śp. Jeśli skrót stoi na początku inskrypcji nagrobnej, zapisujemy go od wielkiej litery, np. Śp. Jan Nowak. Jeżeli chcemy, aby imię i nazwisko osoby zmarłej było zapisane wielkimi literami, tę samą formę należy zastosować wobec skrótu, jak w przykładzie: ŚP. JAN KOWALSKI.
Zapis długości życia
Informując o liczbie przeżytych lat, można wykorzystywać starszą konwencjonalną formułę z szykiem przestawnym, np. żył/przeżył lat 72, lub nowszą, bliższą polszczyźnie wzorcowej, np. żyła 72 lata. Szyk przestawny wnosi powagę i podniosłość.
Zapis zakresu lat życia
Jeżeli na nagrobku ma być obecna zarówno data urodzenia, jak i śmierci osoby zmarłej, powinniśmy zastosować myślnik lub łącznik (dłuższą lub krótszą kreseczkę) bez spacji.
Pamiętajmy przy tym, że w datach w całości zapisywanych cyframi arabskimi stawiamy kropki, np. 1.01.1996, nie stawiamy ich natomiast (w ogóle), kiedy miesiące zapisujemy cyframi rzymskimi, np. 1 I 1996 r.
Na końcu przedziału czasowego możemy umieścić skrót r., napisać roku lub pominąć słowo rok.
Kropka i przecinek a zdania (lub równoważniki zdań)
Na pomnikach nagrobnych zwykle nie umieszczamy kropek na końcu wypowiedzi mających formę zdania lub równoważnika zdania, podobnie jak nie stawiamy kropki na końcu tytułu np. książki (nawet jeśli gramatycznie jest on zdaniem). Możemy też pominąć przecinki przy podawaniu daty narodzin i śmierci. Np. UR. 5 V 1985 ZM. 22 III 2020. Ważniejsza jest tutaj estetyka napisu, a przede wszystkim takie odseparowanie jego poszczególnych elementów, aby wszystkie z nich były czytelne. Oczywiście, możemy też dodać przecinek: UR. 5 V 1985, ZM. 22 III 2020. Przecinek natomiast powinniśmy pominąć, jeśli na płycie zamiast skrótów „UR.” i „ZM.” grawerowane są symbole: * dla narodzin, † dla śmierci.
Ave, Maria lub Zdrowaś, Maryjo (Mario)
Na tablicy nagrobnej zaleca się umieścić pierwsze słowa pozdrowienia anielskiego w całości po łacinie: Ave, Maria (z przecinkiem). Gdybyśmy jednak chcieli użyć polskiej formy Maryja lub Maria, powinniśmy konsekwentnie zastosować polską wersję pierwszego członu pozdrowienia, a więc: Zdrowaś, Maryjo, ewentualnie Zdrowaś, Mario (również z przecinkiem).
Oprac. Elżbieta Nowacka-Kuźma
